Syrop z agawy - cała prawda bez słodzenia

Syrop z agawy zyskuje coraz większą popularność, można go spotkać w prawie każdym dziale ze zdrową żywnością. Producenci dodają go także do swoich produktów zamiast owianego złą sławą syropu glukozowo-fruktozowego. 

Klienci chętniej kupują produkt, gdy w jego składzie na etykiecie widnieje ładnie i zdrowo brzmiący "syrop z agawy" zamiast "syrop glukozowo-fruktozowy". Warto jednak wiedzieć, że te produkty niewiele różnią się składem, a syrop z agawy nie jest produktem ani zdrowym, ani nawet całkiem naturalnym. 

Czym tak naprawdę jest syrop z agawy?

Jest to substancja słodząca pozyskiwana z niektórych gatunków agawy – głównie Agave tequilana i Agave salmiana.
Syrop z agawy zawiera bardzo dużo fruktozy – od 55% nawet do 90%, mniejszy procent stanowi glukoza. Jest to więc w zasadzie syrop glukozowo-fruktozowy, jednak ze znaczną przewagą fruktozy. 

Sok wyciskany jest z rdzenia (przypominającego ogromną szyszkę) tej rośliny. Sok ten poddaje się różnym zabiegom produkcyjnym (m.in. działaniu wysokiej temperatury lub enzymów) w celu uzyskania słodkich cukrów prostych z obecnych w agawie wielocukrów m.in. z inuliny i skrobi. W przypadku syropu surowego (raw) proces technologiczny jest prostszy i polega na podgrzewaniu w temperaturze ok 80 st.C przez dłuższy czas. W efekcie produkt końcowy zawiera więcej korzystnych składników naturalnie obecnych w agawie, jak przeciwutleniacze i mikroelementy, w porównaniu z syropem zwykłym (nie oznaczonym jako surowy [raw]).

Wady i zalety syropu z agawy wynikają przede wszystkim z wysokiej zawartości fruktozy, która mimo że jest cukrem naturalnie występujących w owocach, spożywana w nadmiarze i bez towarzystwa błonnika oraz innych składników obecnych w owocach może być szkodliwa dla zdrowia.

Zalety syropu z agawy

• odpowiedni dla alergików - ryzyko alergii na syrop z agawy jest minimalne
• posiada niski indeks glikemiczny (istotne szczególnie dla diabetyków)
• przyjemny miodowy posmak
• jest słodszy od cukru więc można stosować mniejszą ilość
• posiada śladowe ilości mikroelementów – żelaza, wapnia, potasu i magnezu
• zawiera śladowe ilości przeciwutleniaczy, co może tłumaczyć mniej szkodliwy wpływ na wątrobę w porównaniu ze zwykłym syropem glukozowo-fruktozowym
• ma wiele zastosowań kulinarnych, bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie
• jest produktem wegańskim
• istnieje mniejsze ryzyko rozwoju otyłości i mniejszy wpływ na poziom glukozy i insuliny w porównaniu z sacharozą (badania u myszy)
• zazwyczaj jest wolny od GMO (w przeciwieństwie do syropu glukozowo-fruktozowego, który zwykle produkowany jest z kukurydzy GMO)

Wady syropu z agawy

• pomijając śladowe ilości mikroelementów i przeciwutleniaczy, jest to w zasadzie syrop glukozowo-fruktozowy (z przewagą fruktozy)
• nie jest to produkt naturalny – wymaga znacznej obróbki technologicznej – termicznej, a często też enzymatycznej
• fruktoza nie stanowi bezpośredniego źródła energii dla komórek (w przeciwieństwie do glukozy) – po wchłonięciu metabolizowana jest w wątrobie do trójglicerydów, dochodzi do wzrostu stężenia trójglicerydów, które odkładają się w tkance tłuszczowej (choroby serca, nadciśnienie)
• sprzyja rozwojowi otyłości brzusznej
• wpływa na obniżenie tolerancji glukozy i może zaburzać działanie insuliny
• może zawierać znaczne ilości saponin pozostałych z agawy, co czyni go potencjalnie niebezpiecznym dla kobiet ciężarnych
• może prowadzić do zwiększonej produkcja kwasu moczowego (wzrost ryzyka dny moczanowej)
• niewskazana dla osób z nietolerancją fruktozy
• podobnie jak inne cukry proste może stanowić pożywkę dla grzybów Candida, pasożytów a także komórek nowotworowych

Badania przeprowadzone u szczurów, które otrzymywały różne substancje słodzące przez 10 tygodni,  wykazały, że syrop z agawy znacznie podnosi poziom trójglicerydów oraz prekursora LDL, nie wykazuje jednak szkodliwego wpływu na wątrobę. Przy okazji możecie zauważyć szkodliwy wpływ fruktozy i syropu glukozowo-fruktozowego na metabolizm szczurów.

	Syrop z agawy	Fruktoza	Syrop glukozowo-fruktozowy	Woda (grupa kontrolna)
Cholesterol	112	123	118	100
Trójglicerydy magazynowane w tkance tłuszczowej	78	69	67	48
VLDL prekursor LDL, wzrost stężenia sprzyja miażdżycy naczyń krwionośnych	16	14	13	9
LDL tzw „zły cholesterol”	6	12	8	6
HDL tzw „dobry cholesterol”	93	99	98	85
ALT enzym wątrobowy, wskaźnik niekorzystnego wpływu na wątrobę	75	101	90	76

Tak więc syrop z agawy nie jest idealnym zamiennikiem cukru, ale pamiętajmy że "wszystko jest trucizną i nic nią nie jest – wszystko zależy od dawki". Większość negatywnych skutków spożywania cukrów dotyczy ich częstego stosowania. Dlatego jeśli nie odstraszają Was jego wady, spożycie niewielkiej ilości tego syropu raz na jakiś czas nie powinno stanowić poważnego obciążenia dla organizmu. Jednak nie traktujmy go jako „zdrowego” zamiennika cukru, bo takim nie jest. My dotychczas nie skusiliśmy się na ten produkt, chociaż nie wykluczam, że kiedyś z ciekawości spróbujemy np. jako polewę do placuszków.

Jeśli chcemy stosować syrop z agawy to jaki najlepiej wybrać?

Jeśli mimo przeczytania tego postu chcecie spróbować syropu z agawy, to wybierzcie surowy (raw) i ekologiczny. Jest on mniej przetworzony, zachowuje więc więcej składników mineralnych, przeciwutleniaczy czy inuliny naturalnie występujących w agawie (jednak nadal są to naprawdę śladowe ilości). Ze względu na nieinwazyjny proces wytwarzania, posiada on też niższą zawartość fruktozy (bliższą 50-60%). Niestety etykiety syropów z agawy nie zawsze jasno wskazują jaki dokładnie produkt znajduje się w butelce. Taki syrop (surowy, ekologiczny) jest dostępny w niektórych sklepach internetowych.

Polecam także zapoznanie się z kilkoma artykułami o syropie glukozowo-fruktozowym, są łatwo dostępne w internecie.

Polecam także post wprowadzający do serii o zamiennikach cukru oraz post o nieco lepszym zamienniku cukru jakim jest syrop klonowy.
A już wkrótce pojawią się posty o innych zamiennikach cukru, m.in. miodzie, melasie, ksylitolu, stewii, syropie daktylowym, ryżowym...może okażą się lepszą opcją niż syrop z agawy :-) 

Wybrane piśmiennictwo:

Hooshmand S et al., Effects of agave nectar versus sucrose on weight gain, adiposity, blood glucose, insulin, and lipid responses in mice. J Med Food. 2014 Sep;17(9):1017-21.

Figlewicz et al., Effect of moderate intake of sweeteners on metabolic health in the rat, Physiol Behav. 2009 Dec 7; 98(5): 618–624.

Delibasi I Cakir, Is refined carbohydrate consumption related to allergic diseases? Nutrition. 2014 Apr;30(4):401-2.