Rezonans u dziecka bez narkozy

Postanowiłam napisać ten wpis po naszych doświadczeniach z rezonansem magnetycznym u dziecka. Aleks musiał mieć wykonane takie badanie, a mi zależało, żeby odbyło się on bez narkozy. Myślałam, że bez problemu znajdziemy taką placówkę, po wpisaniu hasła “rezonans u dziecka” w wyszukiwarce pojawia się mnóstwo wyników. Niestety, większość ośrodków do których dzwoniłam nie wykonywała w ogóle rezonansu u małych dzieci lub wykonywała takie badanie tylko w narkozie (znieczuleniu ogólnym). Okazuje się jednak, że można wykonać rezonans u dziecka bez narkozy, tylko trzeba być zdecydowanym i odpowiednio przygotować dziecko. Mam nadzieję, że jeśli będziecie w podobnej sytuacji to ten wpis się Wam przyda.

Dlaczego rezonans u dzieci wykonywany jest w znieczuleniu ogólnym?

Rezonans magnetyczny to niemal idealna metoda obrazowania różnych części ciała - głowy, kości, stawów, serca, narządów jamy brzusznej, naczyń krwionośnych i innych. Nie wydziela szkodliwego promieniowania, może być stosowana nawet u kobiet w ciąży.

Niestety obrazowanie za pomocą rezonansu ma jedną wadę - ta metoda diagnostyczna jest bardzo wrażliwa na poruszanie się pacjenta. Gdy dziecko będzie się kręcić, zdjęcia wyjdą nieprawidłowe, pojawią się tzw. artefakty ruchowe które utrudniają lub nawet uniemożliwiają ocenę wyników. To badanie wymaga leżenia bez ruchu przez dość długi czas - większość badań trwa co najmniej 20 minut, a w niektórych przypadkach procedura może wydłużać się nawet do 60 minut.

Niektóre rodzaje badań można co prawda wykonać w rezonansie otwartym (np. rezonans kości czy stawów), który jest bardziej przyjazny dzieciom, ale niestety inne części ciała wymagają użycia rezonansu zamkniętego, czyli dziecko jest umieszczane w długiej, dość wąskiej tubie. Z tych powodów, gdy konieczne jest wykonanie rezonansu u małego dziecka, placówki zazwyczaj zalecają wykonanie badania w znieczuleniu ogólnym. Dzięki temu mają pewność, że dziecko się nie poruszy i wynik badania będzie miarodajny.

W jakim wieku można zrobić dziecku rezonans bez narkozy?

Tak naprawdę to wy najlepiej znacie swoje dziecko - jeśli uważacie, że dziecko nie będzie się bało i da radę leżeć bez ruchu przez wymagany czas to warto spróbować, ale według mnie u dziecka poniżej 4 lat to raczej szanse są niewielkie - chyba, że dziecko by usnęło. Taki spontaniczny sen jest to idealny sposób na bezproblemowe wykonanie badania, niestety ponieważ zapisy są zwykle na określoną godzinę, ciężko przewidzieć, czy dziecko akurat uśnie w odpowiednim momencie.

Na pewno łatwiej przeprowadzić badanie bez narkozy w rezonansie otwartym - rodzic jest obok dziecka, dziecko nie jest w tubie i można je łatwiej kontrolować i uspokajać. W pobliżu rezonansu nie można używać niestety urządzeń elektronicznych, więc puszczanie bajki na smartfonie odpada. Ale np. mała książeczka z obrazkami, które można pokazywać dziecku mogłaby by być pomocna.

Natomiast w przypadku rezonansu zamkniętego dziecko będzie w tubie, nie będzie was widzieć, bo musi leżeć płasko. Rodzic może ewentualnie trzymać dziecko za nóżkę, uspokajać głaskaniem czy mówić do niego (ale dziecko będzie miało słuchawki, więc może nie słyszeć za dobrze). Sądzę że Aleks najwcześniej w wieku 5 lat byłby w stanie na tyle zrozumieć sprawę i dać sobie wszystko wytłumaczyć, żeby tam wyleżeć. Teraz rezonans miał w wieku ponad 6 lat i bardzo dobrze współpracował. Ważne było jednak przygotowanie psychiczne.

Jak przygotować dziecko do rezonansu bez znieczulenia?

Dorosłemu łatwiej wytłumaczyć konieczność pozostawania w bezruchu (jednak niektórzy dorośli na własne życzenie proszą o badanie w znieczuleniu ogólnym - szczególnie jeśli mają klaustrofobię, tuba od rezonansu jest bowiem niezbyt przyjazna dla takich osób).

Rozmowy o rezonansie z Aleksem zaczęliśmy kilka dni przed badaniem. Najpierw opowiedziałam mu o tym jak ja miałam rezonans i że było bardzo fajnie, że jest podobnie jak w rakiecie kosmicznej. Potem oglądaliśmy dużo filmów na YT, które powstały właśnie w celu pokazania dziecku czego się może spodziewać - są zarówno filmiki animowane jak i pokazujące prawdziwe badanie. Myślę że lepiej zacząć od animowanych, a potem obejrzeć o prawdziwych dzieciach, które idą na badanie. Wystarczy wpisać w wyszukiwarce “MRI child” i znajdziecie wiele fajny filmów. Tutaj przykładowy film:

https://www.youtube.com/watch?v=Q_Pa6KFL1Nw

Kolejną ważną sprawą jest przyzwyczajenie dziecka do dźwięków jakie wydaje rezonans. Tutaj podobnie przydają się filmy na YT. Warto przesłuchać dłuższą ścieżkę dźwiękową, ponieważ dźwięki są bardzo różne, wtedy będzie można przygotować go do większości różnych dźwięków i się nie przestraszy. Dobrym pomysłem jest też wspólne rysowanie rezonansu, dziecka które leży itp.

Zabawa w rezonans - to chyba najfajniejszy element przygotowań. wystarczy w domu zrobić wspólnie tubę do rezonansu - mogą się przydać poduszki od kanapy albo krzesła, potrzebny będzie też koc lub narzuta. Robimy wspólnie z dzieckiem “tunel” a następnie dziecko bawi się w leżenie w rezonansie bez ruchu. Dodatkowo włączamy dźwięki rezonansu. Możemy zaoferować maluchowi drobne upominki czy smakołyki np. w nagrodę za kilka minut spokojnego leżenia.

Dla małego dziecka to poważne wyzwanie, żeby leżeć bez ruchu pół godziny w tubie rezonansu magnetycznego, potrzebuje dobrej motywacji żeby było w stanie to zrobić. Dlatego, mimo że raczej unikam “przekupstwa” dziecka, tym razem obiecałam Aleksowi prezent, przed badaniem ustaliliśmy że będą to klocki lego, określiliśmy mniej więcej wielkość zestawu i obiecaliśmy, że jak będzie grzecznie leżał to po badaniu jedziemy prosto do sklepu i sam wybierze sobie swój prezent.

Dlaczego chciałam uniknąć narkozy przy rezonansie?

Przede wszystkim ze względu na alergię Aleksa. Nie miał co prawda nigdy reakcji alergicznych na leki, ale nie wiadomo jakby zareagował tym razem. Ponadto leki stosowane przy znieczuleniu ogólnym są to substancje o silnym działaniu - są oczywiście dokładnie przebadane i bezpieczne, ale jak w przypadku wszystkich leków, mogą pojawić się działania niepożądane, które czasem mogą być dość poważne. Uznałam, że jeśli jest szansa wykonać badanie bez narkozy, to warto spróbować. A narkozę zostawić na poważniejsze sytuacje lub ewentualne zabiegi chirurgiczne, które mogą Aleksa spotkać w przyszłości.

Czy rodzic może być z dzieckiem podczas rezonansu magnetycznego?

Tę kwestię warto ustalić wcześniej, już podczas umawiania terminu badania. W większości placówek otrzymałam informację, że nie ma takiej możliwości. Dopiero po wyjaśnieniu i dokładnym dopytaniu można było uzyskać pozytywną odpowiedź. Przykładowo w jednej placówce najpierw powiedzieli mi, że absolutnie nie ma takiej możliwości. A gdy zadzwoniłam ponownie odebrała inna osoba i okazało się, że jednak jest taka możliwość. Rezonans nie wydziela szkodliwego promieniowania jak RTG czy tomograf więc nie ma przeciwwskazań żeby rodzic był w pomieszczeniu z dzieckiem (są oczywiście przeciwwskazania takie jak w przypadku pacjenta, czyli nie można mieć rozrusznika serca, niektórych implantów, nie można mieć przy sobie metalowych przedmiotów, elektroniki czy kart kredytowych (mogą zostać uszkodzone). Silne pole magnetyczne działa w całym pomieszczeniu rezonansu. Podejrzewam, że gdyby Aleks był sam w takim pomieszczeniu mógłby się zdenerwować lub nawet wpaść w panikę pozostawiony w takiej tubie. Myślę, że ze względu na to, że niektóre placówki nie zgadzają się na obecność rodzica przy dziecku, to często konieczna jest narkoza - małe dziecko podczas takiego badania bez bliskiej osoby obok może się czuć przestraszone.

Dodatkowe środki jakie zastosowałam żeby uspokoić Aleksa

Zależało mi, żeby Aleks był spokojny, a najlepiej lekko śpiący - była wtedy szansa, że zaśnie w trakcie badania. Dziecko ma zakładane specjalne słuchawki, dzięki czemu dźwięki rezonansu które słyszy są bardzo stłumione. Ja wykorzystałam lekko “zamulające” działanie leku na alergię - zwykle dostawał ten lek na noc, ale w dniu rezonansu podałam mu lek rano zamiast wieczorem. Faktycznie, gdy jechał na badanie był lekko śpiący i nawet chciał zasnąć w samochodzie. Dodatkowo dostał do picia herbatkę z melisy. Są też różne suplementy dla dzieci o działaniu uspokajającym, też mogą być dobrym pomysłem, ale zanim je kupicie zapytajcie o zdanie lekarza. Pierwsze minuty w tubie widziałam że był lekko spięty, ale potem zaczął przymykać oczy i po dosłownie 5 minutach już spał. Myślę że to był idealny scenariusz. Spał przez większość badania, obudził się dopiero jak został wysunięty z tuby. Na wyniku nie było żadnych artefaktów ruchowych - pełen sukces :) a muszę Wam przyznać, że miałam sporo wątpliwości, bo zarówno lekarz jak i rodzina mnie zniechęcali i mówili, że nie da rady bez tej narkozy.

Wszystkie kwestie dotyczące przygotowania dziecka do badania skonsultujcie oczywiście z placówką wykonującą badanie - w zależności od badanej okolicy ciała i tego, czy będzie stosowany kontrast może być konieczne np. bycie na czczo przez kilka godzin, w przypadku gdy stosowany jest kontrast konieczne jest także określenie poziomu kreatyniny we krwi. Jeśli chodzi o kontrast stosowany przy rezonansie to jest on uznawany za bezpieczny, a działania niepożądane (np. reakcje alergiczne) pojawiają się bardzo rzadko, trzeba oczywiście być jednak czujnym i obserwować wszelkie niepokojące objawy u dziecka.

Czy Wasze dzieciaki miały kiedyś rezonans magnetyczny? Dajcie znać, ciekawa jestem czy tylko my mieliśmy trudności ze znalezieniem placówki, która wykona takie badanie bez narkozy i umożliwi na pozostanie rodzica przy dziecku. Fajnie byłoby też zrobić listę placówek, które umożliwiają wykonanie takiego badania bez narkozy.